Van Toen: diepvrieskluis
— 19 april 2023
553
Aan de Kapelstraat 13 stond tot afgelopen week een gebouwtje dat van 1959 tot ca 1973 als diepvrieskluis in gebruik was. Het vervallen gebouwtje maakt nu plaats voor een nieuwe woning.
Diepvrieshuisje, foto waarschijnlijk jaren 70
Ouderen herinneren zich vast nog wel de gang naar het diepvrieshuisje of de diepvrieskluis om vlees, groenten of fruit op te bergen of op te halen. Het gebouwtje werd beheerd door een coöperatieve diepvrieskluis vereniging. Leden van deze in 1959 opgerichte vereniging betaalden jaarlijks een bedrag om een of meerdere diepvriesladen te kunnen gebruiken voor het invriezen en bewaren van vlees, groenten en fruit. Waarschijnlijk waren ze via obligaties ook gezamenlijk verantwoordelijk voor de bouw. Het bezit van een diepvries thuis was in de jaren vijftig nog niet gewoon en erg kostbaar. Door de snelle naoorlogse ontwikkelingen zagen vooral boeren het voordeel van de nieuwe ontwikkeling van invriezen boven de toen traditionele vormen van conserveren als wekken en pekelen.
Het diepvrieshuisje werd gebouwd op een stuk grond van een bestuurslid van de NCB, Jan van Creij, die woonde op Kapelstraat 17. Op 14 juni 1959 werd het gebouwtje in gebruik genomen. Het huisje, waarvoor vergunning werd verleend in januari 1959, bevatte een zogenaamde diepvriescarrousel met 128 laden van ca 110 liter inhoud. Met drukknoppen kon de betreffende lade voor een van de drie toegangsluiken worden gedraaid waarmee toegang tot de lade werd verkregen. De drie toegangsluiken bevonden zich op drie verschillende niveaus.
Toegangsloket tot lades en drukknopsysteem op niveau begane grond, rechts nog deels trapje naar volgende niveau (NB diepvrieskluis Son als voorbeeld).
In de periode 1955-1965 zijn in veel honderden dorpen in Nederland dergelijke diepvrieskluizen opgericht. De ontwikkelingen gingen in de zestiger en zeventiger jaren heel vlot. Enerzijds nam de belangstelling voor boeren sterk af, en daarmee ook voor zelf slachten en invriezen van vlees en groenten. Anderzijds waren door de opkomst van supermarkten vlees, groenten en fruit gemakkelijker te verkrijgen. Ook konden mensen zich steeds meer een diepvries thuis veroorloven. Begin jaren zeventig was de belangstelling nog zo laag dat de coöperatieve vereniging is opgeheven en het diepvrieshuisje zijn functie op relatief jonge leeftijd weer verloor. Op dit moment is nog in enkele dorpen zo’n diepvrieskluis in bedrijf (o.a. Gemonde), veel zijn er verdwenen of hebben een andere functie gekregen (o.a. Nistelrode). Enkele diepvrieskluizen zijn als gemeentelijk monument geconserveerd (o.a. Son) voor het nageslacht. Het huisje in Vorstenbosch was nadat de diepvrieskluis was opgeheven nog lang in gebruik als opslagruimte.
Heb je zelf herinneringen aan de diepvrieskluis, was je lid van de vereniging of heb je meer informatie hierover? We horen het graag.
Frank Geenen, april 2023.